Adam Cebula

The article critically analyzes one of the central assumptions of Michael Walzer’s version of just war theory, as presented in his main work devoted to war ethics. As requested by the author of Just and Unjust Wars, the controversial nature of the principle of the moral equality of soldiers is revealed by discussing the actual course of events of a historical military conflict – namely, the outbreak of World War II, one of the main issues dealt with in Walzer’s book. The exclusion of individual responsibility of people involved in a military operation which finds no moral justification seems to entail a number of consequences that put a heavy burden on Walzer’s overall model of military ethics. In order to ensure the necessary level of coherence of just war theory one may need to modify Walzer’s principle of the moral equality of soldiers – at least in relation to the participants of total war.

Niniejszy tom Studia Philosophiae Christianae zawiera część artykułów zaprezentowanych podczas międzynarodowej konferencji zorganizowanej w październiku 2015 r. na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie dla upamiętnienia sześćsetnej rocznicy wystąpienia Pawła Włodkowica na Soborze Powszechnym w Konstancji. Wraz z polskim przekładem wystąpienia Michaela Walzera – gościa specjalnego konferencji – stanowią one próbkę rozważań dotyczących zaledwie kilku aspektów niezwykle rozległej problematyki łączącej się z teorią wojny sprawiedliwej. Mamy nadzieję, że staną się one inspiracją do dalszych badań w dziedzinie etyki wojny – zachowującej wciąż, mimo upływu wieków, jak również próby ogłoszenia przed kilkudziesięciu laty epoki „końca historii”, swoją niezmienną aktualność.

Artykuł zawiera szkicową analizę jednego z najważniejszych założeń teorii wojny sprawiedliwej zaprezentowanej przez Michaela Walzera w jego głównym dziele poświęconym etyce wojny. Zgodnie z postulatem autora Wojen sprawiedliwych i niesprawiedliwych, kontrowersyjny charakter zasady moralnej równości żołnierzy wyeksponowany zostaje poprzez jej konfrontację z rzeczywistym przebiegiem zdarzeń wyznaczających początek konfliktu zbrojnego, stanowiącego główny przedmiot rozważań Walzera, tj. drugiej wojny światowej. Wykluczenie indywidualnej odpowiedzialności osób biorących udział w operacji militarnej, która nie znajduje żadnego moralnego uzasadnienia, wydaje się pociągać za sobą szereg konsekwencji stanowiących poważne obciążenie dla całościowego modelu Walzera. Utrzymanie niezbędnego poziomu koherencji teorii wojny sprawiedliwej łączy się z koniecznością modyfikacji walzerowskiej zasady równości – przynajmniej w odniesieniu do uczestników tzw. wojny wyniszczającej.