Resumo: Este artigo visa tensionar e imbricar os conceitos de crise e de democracia sob o prisma da educação. Partimos da elasticidade e complexidade de cada um dos termos para, em seguida, utilizando como instrumento os diagramas de Venn e Pierce, auscultarmos as articulações, intersecções e problematizações possíveis. Este exercício é tanto filosófico-conceitual quanto político, na medida que tem por objetivo verificar as responsabilidades, os limites e as potencialidades da educação na atual …
Read moreResumo: Este artigo visa tensionar e imbricar os conceitos de crise e de democracia sob o prisma da educação. Partimos da elasticidade e complexidade de cada um dos termos para, em seguida, utilizando como instrumento os diagramas de Venn e Pierce, auscultarmos as articulações, intersecções e problematizações possíveis. Este exercício é tanto filosófico-conceitual quanto político, na medida que tem por objetivo verificar as responsabilidades, os limites e as potencialidades da educação na atual crise da democracia. Bauman (2000) e Morin (1979) referenciam as análises sobre o conceito de crise e suas ressignificações contemporâneas; Laclau (2014) e Mouffe (2005, 2013) fundamentam o percurso em busca do conceito de democracia e dos termos que cingem a ideia de crise, como é o caso do antagonismo e do dissenso. Como resultado de nossas análises, o conceito de agonismo surge e revela duas faces: uma se apresenta como elemento articulador entre crise e democracia, e outra como horizonte de ação ou criterium para a educação em circunstâncias intempestivas. Palavras-chave: Educação; Crise; Democracia; Agonismo El agonismo como concepto articulador entre crisis, democracia y educación Resumen: Este artículo visa tensionar e imbricar los conceptos de crisis y de democracia bajo el prisma de la educación. Partimos de la elasticidad y complejidad de cada uno de los términos para, enseguida, utilizando como instrumento los diagramas de Venn y Pierce, auscultar las articulaciones, intersecciones y problematizaciones posibles. Este ejercicio es tanto filosófico-conceptual como político, en la medida que tiene por objetivo verificar las responsabilidades, los límites y las potencialidades de la educación en la actual crisis de la democracia. Bauman (2000) y Morin (1979) referencian los análisis sobre el concepto de crisis y sus resignificaciones contemporáneas; Laclau (2014) y Mouffe (2005, 2013) fundamentan el recorrido en búsqueda del concepto de democracia y de los términos que ciñen la idea de crisis, como es el caso del antagonismo y del disentimiento. Como resultado de nuestros análisis, el concepto de agonismo surge y revela dos facetas: una se presenta como elemento articulador entre crisis y democracia, y otra como horizonte de acción o criterium para la educación en circunstancias intempestivas. Palabras-clave: Educación; Crisis; Democracia; Agonismo Agonism as an articulating concept between crisis, democracy and education Abstract: This article aims to stress and intertwine the concepts of crisis and democracy through the prism of education. We start from the elasticity and complexity of each of the terms and then, using the Venn and Pierce diagrams as an instrument, we listen to the articulations, intersections, and possible problematizations. This exercise is both philosophical-conceptual and political, as it aims to verify the responsibilities, limits, and potential of education in the current crisis of democracy. Bauman (2000) and Morin (1979) refer to analyzes of the concept of crisis and its contemporary resignifications; Laclau (2014) and Mouffe (2005, 2013) substantiate the path in search of the concept of democracy and terms that encompass the idea of crisis, such as antagonism and dissent. As a result of our analyses, the concept of agonism emerges and reveals two faces: one presents itself as an articulating element between crisis and democracy, and another as a horizon of action or criteria for education in untimely circumstances. Keywords: Education; Crisis; Democracy; Agonism Data de registro: 11/09/2022 Data de aceite: 03/04/2023.