Andrzej Klimczuk

Nowadays, more and more often is assumed that reducing the delays of development favor not only financial resources, or access to modern technology, but also the characteristics of nations and regional communities. Addressing the key global issues depends on the skills of cooperation between people at the local and regional level. In other words, in different human collectivities becomes necessary social capital, assuming that certain forms enables efficient implementation of tasks to improve quality of life. In this context, it becomes important to understand how social capital formation bringing positive effects for the individual communities and their environment. ** Współcześnie coraz czȩściej zakłada siȩ, iż zmniejszaniu zapóźnień rozwojowych sprzyjaj¸a} nie tylko środki finansowe, czy dostȩp do nowoczesnych technologii, lecz też cechy narodów i społeczności regionalnych. Rozwi¸a}zanie istotnych problemów globalnych zależy od umiejȩtności współpracy miȩdzy ludźmi na poziomie lokalnym i regionalnym. Innymi słowy w poszczególnych zbiorowościach ludzkich niezbȩdny staje siȩ kapitał społeczny, który przybieraj¸a}c określone formy umożliwia efektywn¸a} realizacjȩ zadań na rzecz poprawy jakości życia. W tym kontekście istotne staje siȩ zrozumienie sposobów kształtowania kapitału społecznego przynosz¸acego pozytywne efekty dla poszczególnych zbiorowości i ich otoczenia.

The mass media play a crucial role in modern societies. Media allows reaching with information’s about current events to the broad masses of recipients, they interpret it and construct their meanings, they create a community of values, organize entertainment in leisure time and mediate in mobilizing social movements. Mass communication is also related to conduct of public debate and developing public opinion awareness about social problems. The aim of this article is to bring closer look on the results of empirical analysis of selected messages perceived by older people in the press, radio and television that are related to their image, problems and interests. Work outlines the expectations of senior citizens towards activities of mass media on local and national level. ** Środki komunikowania masowego odgrywają kluczową rolę w społeczeństwach nowoczesnych. Media umożliwiają docieranie informacji o bieżących wydarzeniach do szerokich rzesz odbiorców, interpretują je i konstruują ich znaczenia, wytwarzają wspólnotę wartości, organizują rozrywkę w czasie wolnym oraz pośredniczą w mobilizowaniu ruchów społecznych. Komunikacja masowa jest też związana z prowadzeniem debaty publicznej i uwrażliwianiem opinii publicznej na problemy społeczne. Celem artykułu jest przybliżenie wybranych wyników analiz empirycznych przekazów dostrzeganych przez ludzi starych w prasie, radiu i telewizji związanych z ich wizerunkiem, problemami i interesami. Praca zarysowuje również oczekiwania seniorów wobec działalności mass mediów na poziomie lokalnym i krajowym.

Na pocz¸a}tku XXI wieku zachodz¸a} istotne przemiany w relacjach pracy i czasu wolnego. Dostrzega siȩ też rozwój gospodarki kreatywnej wraz z wyłanianiem siȩ nowej stratyfikacji społecznej i zmian¸a} czynników rozwojowych. Coraz wiȩksze znaczenie w przemianach społeczno-gospodarczych ma sektor kultury oraz działania na rzecz kształtowania przemysłów kultury i kreatywnych, wraz z ich powi¸a}zaniami z sektorami zależnymi jak np. turystyka, architektura i wzornictwo przemysłowe. Celem artykułu jest odniesienie tych procesów i zjawisk do warunków województwa podlaskiego oraz przybliżenie głównych przesłanek powołania Regionalnego Obserwatorium Kultury. Artykuł wskazuje na potrzebȩ i potencjalne korzyści z zarz¸a}dzania wiedz¸a na temat kultury na poziomie regionalnym poprzez prowadzenie prac teoretycznych i metodologicznych w ramach obserwatorium. Opracowanie na podstawie analizy danych zastanych i wyników badań własnych zwraca uwagȩ na główne cechy regionu, potrzeby informacyjne instytucji kulturalnych i artystycznych, możliwe modele obserwatorium kultury, potencjalne obszary działalności obserwatorium i korzyści z niej wynikaj¸ace. ** At the beginning of the XXI century, there are significant changes in relations of work and leisure time. The development of creative economy is also recognized along with emergence of a new social stratification and changes in developmental factors. Increasingly im- portant in the socio-economic transformation is cultural sector as well as promotion of culture and creative industries development including their linkages with dependent sectors such as tourism, architecture and industrial design. The aim of this article is to refer these processes and phenomena to the conditions of Podlaskie Voivodship and to discuss the main reasons of Regional Observatory of Culture establishment. Article indicates the need for and potential benefits of knowledge management on culture at the regional level by conducting theoretical and methodological work within the observatory. Essay based on an analysis of existing data and own research results highlights the main features of the region, information needs of cultural and art institutions, culture observatory possible models, potential activity areas of the regional observatory and the arising benefits from its activities.

Artykuł omawia główne cechy koncepcji "solidarności pokoleń". Podejście to jest wykorzystywane w analizach dotycz¸a}cych procesu starzenia siȩ społeczeństw na pocz¸a}tku XXI wieku oraz w projektowaniu polityki publicznej. Opracowanie przybliża podstawowe znaczenia pojȩć dotycz¸a}cych pokolenia i relacji miȩdzypokoleniowych. Zwrócono uwagȩ, iż solidarność pokoleń stanowi kwestiȩ socjaln¸a} wymagaj¸a}c¸a wspólnych interwencji podmiotów publicznych, komercyjnych i pozarz¸adowych. Praca prezentuje też wnioski z krytycznej analizy założeń działań na rzecz solidarności pokoleniowej zaprezentowanych w wybranych dokumentach projektu cywilizacyjnego "Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności". * The article discusses the main features of "solidarity of generations" concept. This approach is used in the analysis of the ageing process at the beginning of the XXI century as well as in designing of public policy. Essay introduces the basic concepts of generations and relationships between generations meaning. Article emphasizes that solidarity between generations is a social issue that requires the combined intervention of public, commercial and non-commercial bodies. Paper presents a conclusions from critical analysis of assumptions for the solidarity of generations included in the selected documents of civilizational project "Poland 2030. The Third Wave of Modernity."

Proces starzenia się społeczeństw stanowi istotne wyzwanie dla krajów Unii Europejskiej. W napływie emigrantów z młodszych regionów świata - głównie Azji i Afryki - dostrzega się sposobu na uzupełnienie malejących zasobów pracy, co prowadzi do wzrostu obaw w zakresie możliwości ich integracji w wymiarze międzypokoleniowym ze społecznościami przyjmującymi. Jednocześnie upatruje się korzyści z migracji seniorów oraz możliwości kształtowania gospodarek regionalnych i lokalnych tak by sprzyjały zaspokajaniu ich potrzeb. Celem opracowania jest przybliżenie koncepcji ageizmu (dyskryminacji ze względu na wiek) w formie zwielokrotnionej, zarządzania różnorodnością, polityki kreatywności oraz związków wielokulturowości z konstruowaniem srebrnych gospodarek. Podsumowanie zawiera potencjalne kierunki dalszych badań nad wielokulturowymi aspektami srebrnej gospodarki. ** Process of ageing is important challenge for European Union countries. Influx of immigrants from younger regions of the world - mainly in Asia and Africa - is considered to be a way of supplementing dwindling labour resources, which leads to an increase in concern for their possible inclusion in the intergenerational dimension of the host communities. At the same time sees the benefits of migration and seniors opportunities to develop regional economies and encourage local authorities in order to meet their needs. Aim of this paper is to present concepts of multiple age discrimination, diversity management, creativity policy and relationships of multicultural society with construction of silver economies. Summary contains potential directions for further research on multicultural aspects of silver economy.

Trwaj¸a}cy na pocz¸a}tku XXI wieku globalny kryzys gospodarczy wymusza podejmowanie przez przedsiȩbiorstwa działań restrukturyzacyjnych. Zmiany te czȩsto wi¸a}ż¸a} siȩ z redukcj¸a} zatrudnienia i kształtowaniem nowych relacji z pracownikami. Outplacement stanowi wci¸a}ż mało popularn¸a} i słabo rozpoznawaln¸a} w Polsce koncepcjȩ odpowiedzialnego zarz¸adzania zwolnieniami pracowników, która pozwala na złagodzenie negatywnych skutków utraty pracy i na skrócenie okresu bezrobocia. Celem opracowania jest przybliżenie istoty i potencjału stosowania outplacementu w Polsce. Podjȩta krytyczna analiza literatury przedmiotu obejmuje wskazanie działań na rzecz antycypacji procesów restrukturyzacji i funkcji zwolnień monitorowanych w ochronie kompetencji kluczowych przedsiȩbiorstw. Określeni zostali główni interesariusze outplacementu w skali regionalnej oraz możliwości organizacji outplacementu przez partnerstwa i pakty lokalne, czyli z udziałem podmiotów sektora komercyjnego, publicznego i pozarz¸adowego. Podsumowanie zawiera wnioski, co do możliwych działań praktycznych. ** The ongoing at the beginning of the XXI century global economic crisis forces companies to take over restructuring actions. These changes are often associated with the reduction of employment and shaping of the new contract agreements with employees. Outplacement continues to be weakly popular and poorly recognized in Poland. It is the concept of responsible management of redundancies, which allows to mitigate the negative effects of losing a job and reduce the period of unemployment. The aim of this paper is to describe the essence and potential of outplacement usage in Poland. Undertaken critical analysis of the literature indicate measures for anticipate restructuring and outplacement functions in the protection of key enterprises competencies. Outplacement key stakeholders at the regional level were specified. Possibilities of outplacement organization including the local partnerships and pacts were explored. In other words, the cooperation of the commercial, public and non-governmental sector entities. Summary include proposals for further practical actions.

Purpose of this article is to introduce the concept of a new cultural institution, "medialab". Media laboratory is an interdisciplinary institution that combines the tasks of scientific, educational, cultural and artistic institutions. They are spaces in which technology and digital media are designed. Article introduces the main features of medialabs and possible public tasks in the field of regional cultural policy and innovation policy. It also draws attention to the challenges and barriers in the organization and management of these centers.

Współcześnie obserwujemy popularyzację tworzenia kodeksów zaadresowanych do różnych grup społecznych. Zasadne jest jednak poszukiwanie odpowiedzi na pytania dotyczące przesłanek ich konstruowania i możliwości praktycznego ich wykorzystywania. Celem artykułu jest przedstawienie krytycznego przeglądu literatury przedmiotu w obszarze stanowisk szczególnie związanych z kwestią kodyfikacji etyk zawodowych. W pierwszej kolejności omówiono znaczenia przypisywane pojęciu kodeksu etycznego i podstawowe stanowiska etyczne. W dalszej kolejności przeprowadzono dyskusję nad argumentami zwolenników i przeciwników kodyfikacji norm. * Today we observe popularization of elaboration of codes addressed to various social groups. However, it is reasonable to search for answers to questions about conditions of their design and possibilities of their practical use. This article aims to provide a critical review of the literature in the field of opinions specifically related to the issue of codification professional ethics. Article first describes meanings attributed to the concept of a code of ethics and basic ethical positions. Next review leads to a discussion on supporters and opponents arguments on codification standards.

Wśród kluczowych wyzwań rozwojowych Polski na początku XXI wieku znajdują ograniczanie negatywnych efektów procesu starzenia się społeczeństwa oraz wzrost kapitału społecznego obywateli, ich umiejętności współpracy przy rozwiązywaniu problemów w różnych sferach życia społecznego i gospodarczego. Artykuł przybliża łączną analizę tych zagadnień w odniesieniu do kształtowania kapitału społecznego ludzi starych. Kolejno omówione zostają podstawowe pojęcia wykorzystywane w dyskursie o aktywizacji społecznej osób starszych, założenia kształtowania współczesnych wielopoziomowych polityk publicznych w tym zakresie oraz typologie przykładowych rozwiązań na rzecz budowy zasobów kapitału społecznego. ** Among the key development challenges at the beginning of 21st century in Poland are reducing negative effects of an ageing population and increasing the social capital of citizens, their ability to work together to solve problems in various areas of social and economic development. Article brings analysis of these issues in relation to shaping older people social capital. Consecutively discussed are: the basic terms used in the discourse of social activation of the elderly, the assumptions of modern multi-level shaping of public policies in this area as well as typologies of sample solutions for building social capital resources.

Popularyzacja tworzenia kodeksów zaadresowanych do różnych grup społecznych jest jedn¸a} z cech współczesnego świata. Wśród badaczy tego zjawiska nie ma jednak pełnej zgody na zasadność i użyteczność moraln¸a} tej działalności. Artykuł przybliża przegl¸a}d literatury przedmiotu w zakresie dotycz¸a}cym argumentów za stworzeniem umiarkowanego stanowiska na rzecz kodyfikacji norm etycznych. Przybliżono główne pojȩcia dotycz¸ace kodeksów etycznych i stanowiska za ich przyjȩciem i odrzuceniem. Zwrócono uwagȩ na sposoby zwiȩkszania skuteczności kodeksów oraz procedurȩ podejmowania decyzji etycznych w sposób godz¸acy podejścia zwolenników i przeciwników kodyfikacji. * The popularisation of code elaboration addressed to various social groups is one of the features of the modern world. However, among researchers of this phenomenon a full consensus on the moral validity and usefulness of this activity does not exist. The article closely reviews the literature with regard to the reasons for the creation of a moderate position on the codification of ethical standards. The essay brings closer the main concepts of ethical codes and positions for their adoption and rejection. Attention is paid to ways of increasing the effectiveness of codes and the ethical decision-making procedure in a manner that undermines supporters and opponents of codification approaches.

Badania prezentowane w niniejszej publikacji miały na celu dostarczenie danych koniecznych do prowadzenia polskiej polityki zagranicznej rozszerzonej o wymiar samorządowy i obywatelski w województwie podlaskim. Głównym celem diagnozy było zbadanie, jak jednostki samorządu terytorialnego, organizacje pozarządowe, przedsiębiorstwa oraz uczelnie wyższe nawiązywały współpracę transgraniczną z partnerami na Litwie, Białorusi, Ukrainie i w Rosji (Obwód Kaliningradzki). W publikacji wskazano miejsca największego potencjału, jak również barier na drodze do takiej współpracy w regionie. Zwrócono szczególną uwagę na kooperację tych podmiotów, łączenie swoich potencjałów i tworzenie wspólnych projektów. * Studies presented in this publication were aimed at provide data necessary for the conducting of local government and citizenship dimension of the enlarged Polish foreign policy in Podlaskie region. The main objective was to investigate the diagnosis, as the local government units, non-governmental organizations, businesses and universities alluded cross-border cooperation with partners in Lithuania, Belarus, Ukraine and Russia (Kaliningrad). The publication indicated areas of the greatest potential, as well as barriers to such cooperation in the region. Particular attention was paid to the cooperation of these entities, combining their potentials and create joint projects.

Main objective of this paper is to describe emergence of a Polish Universities of the Third Age model. These are a multidisciplinary non-formal education centers, which allow formation of positive responses to the challenges of an ageing population. Article indicates main organizational changes of these institutions conditioned by internal and external factors. Essay describes transformation, differentiation factors, and characteristics of these institutions for elderly based on a critical analysis of literature.

Celem artykułu jest przybliżenie koncepcji solidarności pokoleń w kontekście wyzwań procesu starzenia się ludności na początku XXI wieku. Utrzymanie pozbawionych konfliktów relacji pokoleniowych jest kwestią wymagającą wspólnych interwencji podmiotów publicznych, komercyjnych i pozarządowych. Dlatego też w opracowaniu, po omówieniu znaczeń pojęcia pokolenie i typów relacji międzypokoleniowych, zostaną wskazane modele polityki relacji międzypokoleniowych. Opis uwzględnia działania na poziomie międzynarodowym, krajowym oraz regionalnym i lokalnym. W dalszej części analizie poddane zostaną główne założenia działań na rzecz solidarności pokoleniowej z wybranych dokumentów projektu cywilizacyjnego "Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności". Podsumowanie obejmie rekomendacje praktyczne i badawcze w zakresie polityki rodzinnej i rynku pracy. * The aim of this article is to introduce a concept of "solidarity of generations" in the context of challenges of population ageing at the beginning of the XXI century. Maintaining relationships without generational conflict is a matter requiring joint intervention of public, market and social sectors entities. After the discussion of generation meaning and types of relationships between generations, intergenerational policies models were identified. The description included activities at the international, national, regional and local levels. Later in the article activities assumptions for the solidarity of generations included in the selected documents of civilization project "Poland 2030. The Third Wave of Modernity" were critically analyzed of the main approaches. Conclusions provided recommendations for practical action and further research.

Współcześnie rośnie znaczenie badań interdyscyplinarnych oraz z zakresu zróżnicowania kulturowego, wielokulturowości i współpracy międzykulturowej. Istotne jest także uwzględnianie globalnych procesów zmian związanych z upowszechnianiem cyfrowych technologii informatycznych i telekomunikacyjnych. Jedną z teorii mających podstawowe znaczenie w tym obszarze badań jest koncepcja autorstwa E. Sapira i B.L. Whorfa. Celem artykułu jest przybliżenie aktualności sporu naukowego dotyczącego poglądów tych autorów na relacje pomiędzy językiem a poznaniem. Opracowanie opiera się na krytycznej analizie literatury przedmiotu. W podsumowaniu wskazane zostały główne wnioski i rekomendacje co do dalszych kierunków badań. ** Nowadays is growing importance of interdisciplinary research and in the field of cultural diversity, multiculturalism and intercultural cooperation. It is important also to take into account the global processes of changes associated with the dissemination of digital information and communication technologies. One of the theories which are essential in this area of research is the concept by E. Sapir and B.L. Whorf. The purpose of the article is to introduce into a current condition of scientific dispute concerning the views of these authors on the relationship between language and cognition. Paper is based on a critical analysis of the literature. In conclusion, the main findings and recommendations for further research were identified.

Work of elderly is a controversial problem. The introduction of protection of old age in form of pensions and retirement caused shaping in modern societies qualitatively new social category of persons in post-working age. Growth of human life-span with simultaneous lack of the principle changes of pensionable age inflicts grow in quantity of persons’ using welfare benefits. Growing costs of seniors livelihood lead to transformations in socio-economical structures as well as forcing them to engage in activities that will help increase their social participation, including the lengthening of their professional activity. It seems that the nowadays processes of dematerialization of work combined with the shaping of knowledge-based economy and the movement of third-age universities largely enable the achievement of these objectives. Article aims to approximate the results of qualitative analysis of elderly economic activity in Bialystok conducted in the context of social capital research. Study describes main factors that restrict work opportunities for older people, as well as their hidden resources and potential workplaces. ** Wykonywanie pracy zarobkowej przez osoby starsze jest zagadnieniem kontrowersyjnym. Wprowadzenie zabezpieczenia starości w formie rent i emerytur sprawiło, że w społeczeństwach nowoczesnych ukształtowała siȩ jakościowo nowa kategoria społeczna składaj¸a}ca siȩ z osób w wieku poprodukcyjnym. Wzrost długości życia ludzkiego przy jednoczesnym braku zasadniczych zmian progów wieku emerytalnego sprawia, że ilość osób korzystaj¸a}cych ze świadczeń rośnie. Zwiȩkszaj¸a}ce siȩ koszty utrzymania seniorów prowadz¸a} do szeregu przemian w strukturach społeczno-ekonomicznych oraz wymuszaj¸a} podejmowanie działań, które pozwol¸a} na wzrost ich uczestnictwa społecznego, w tym na wydłużanie ich aktywności zawodowej. Wydaje siȩ, że zachodz¸a}ce współcześnie procesy dematerializacji pracy ł¸a}czone z kształtowaniem siȩ gospodarki opartej na wiedzy oraz ruch uniwersytetów trzeciego wieku w znacznej mierze umożliwiaj¸a realizacjȩ tych celów. Artykuł ma na celu przybliżenie wybranych wyników jakościowych analiz aktywności ekonomicznej ludzi starych w Białymstoku prowadzonych w kontekście badań nad kapitałem społecznym. Określone zostały podstawowe czynniki ograniczaj¸ace możliwości wykonywania pracy przez ludzi starych, jak również ich ukryte zasoby i potencjalne miejsca pracy.

Jednym z głównych wyzwań współczesnego rozwoju społeczno-gospodarczego jest proces starzenia się ludności. Złożony charakter zmian z nim związanych uzasadnia podejmowanie interwencji uwzględniających wyzwanie utrzymania solidarności pokoleniowej i przeciwdziałania wykluczeniu robotycznemu. Opracowane przybliża koncepcję srebrnej gospodarki jako systemu gospodarczego opartego na zaspokajaniu potrzeb starzejących się społeczeństw. W artykule przedstawione zostały założenia budowy srebrnej gospodarki zawarte w wybranych dokumentach projektu cywilizacyjnego "Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności". Podsumowanie obejmuje wnioski z przeprowadzonej analizy strategii oraz postulaty co do kierunków dalszych badań. ** One of the main challenges of the contemporary socio-economic development is the process of population ageing. The complexity of the changes associated with it justifies interventions taking into account the challenge of generational solidarity maintenance and robotics divide prevention. Article introduces the concept of silver economy - an economic system based on meeting the needs of ageing populations. This paper present the assumptions of building the silver economy contained in selected documents which are a part of civilizational project "Poland 2030. The Third Wave of Modernity." Summary include conclusions from the strategy analysis and postulates of further research directions.

Opracowanie przybliża wyzwania zwi¸a}zane ze starzeniem siȩ populacji ludzkich przyw uwzglȩdnieniu wyłaniania siȩ społeczeństw i gospodarek kreatywnych. Na pocz¸a}tku XXI wieku przemianom pracy i czasu wolnego towarzysz¸a} kwestie utrzymania solidarności pokoleń i przeciwdziałania wykluczeniu robotycznemu. W artykule zarysowane zostały najważniejsze cechy nowych instytucji kultury typu "medialab", laboratoriów mediów, które mog¸a zostać wykorzystane do realizacji działań na rzecz kształtowania pozytywnych odpowiedzi wobec tych wyzwań w ramach wspierania rozwoju "srebrnej gospodarki" i gerontechnologii. Zwraca siȩ również uwagȩ na potrzeby i możliwości umocowania ich w politykach rozwoju miȩdzypokoleniowości. ** Essay approximates challenges of an ageing population and emergencing creative societies and economies. In the early XXI century transformations of work and leisure time is accompanied by issues of maintaining the solidarity of generations and preventing robotic exclusion. The article outlines the most vital features of the medialabs - new type of cultural institutions which can be used to implement actions towards the development of positive responses to these challenges by supporting development of the silver economy and gerontechnology. Work also draws attention to the needs and possibilities of attachment them into the development of intergenerational policies.

The concept of the "silver economy" is one of the complex response trials to the challenges of ageing societies. Its key objective is to bring goods and services to meet the needs of older people through gerontechnology. Article approximates relationships between technology and the ageing of the population and the main features of silver economy and gerontechnology. It is supplemented by examples of support efforts to promote gerontechnology including: documents and strategic programs, network organizations and clusters, research and development institutions. Essay draws attention to the development of solutions such as: strategies for innovation, welfare clusters, regional silver economy networks, research institutions such as "agelab" and cultural institutions "medialab". Study indicates potential directions for further research.