Andrzej Klimczuk

The concepts of social capital are important in improving the quality of life. However, the effects of social capital accumulated in the economic, social and political spheres can be both positive and negative. Article brings the specificity of trust as a key variety of social capital and it's status among the Poles. Indicated are also differences between the suspicion, mistrust and functional substitutes for trust. The whole is complemented by breakdown of bottom-up methods of social capital building. ** Koncepcje kapitału społecznego mają istotne znaczenie w podnoszeniu jakości życia. Niemniej skutki oddziaływania nagromadzonego kapitału społecznego w sferach ekonomicznej, społecznej i politycznej mogą być zarówno pozytywne, jak i negatywne. Artykuł przybliża specyfikę zaufania jako kluczowej odmiany kapitału społecznego i jego stan wśród Polaków. Wskazane zostają też różnice między nieufnością, brakiem zaufania i funkcjonalnymi substytutami zaufania. Całość uzupełnia zestawienie oddolnych metod budowania kapitału społecznego.

Jednym z głównych wyzwań współczesnego rozwoju społeczno-gospodarczego jest proces starzenia się ludności. Złożony charakter zmian z nim związanych uzasadnia podejmowanie interwencji uwzględniających wyzwanie utrzymania solidarności pokoleniowej i przeciwdziałania wykluczeniu robotycznemu. Opracowane przybliża koncepcję srebrnej gospodarki jako systemu gospodarczego opartego na zaspokajaniu potrzeb starzejących się społeczeństw. W artykule przedstawione zostały założenia budowy srebrnej gospodarki zawarte w wybranych dokumentach projektu cywilizacyjnego "Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności". Podsumowanie obejmuje wnioski z przeprowadzonej analizy strategii oraz postulaty co do kierunków dalszych badań. ** One of the main challenges of the contemporary socio-economic development is the process of population ageing. The complexity of the changes associated with it justifies interventions taking into account the challenge of generational solidarity maintenance and robotics divide prevention. Article introduces the concept of silver economy - an economic system based on meeting the needs of ageing populations. This paper present the assumptions of building the silver economy contained in selected documents which are a part of civilizational project "Poland 2030. The Third Wave of Modernity." Summary include conclusions from the strategy analysis and postulates of further research directions.

The concept of the "silver economy" is one of the complex response trials to the challenges of ageing societies. Its key objective is to bring goods and services to meet the needs of older people through gerontechnology. Article approximates relationships between technology and the ageing of the population and the main features of silver economy and gerontechnology. It is supplemented by examples of support efforts to promote gerontechnology including: documents and strategic programs, network organizations and clusters, research and development institutions. Essay draws attention to the development of solutions such as: strategies for innovation, welfare clusters, regional silver economy networks, research institutions such as "agelab" and cultural institutions "medialab". Study indicates potential directions for further research.

Popularyzacja tworzenia kodeksów zaadresowanych do różnych grup społecznych jest jedn¸a} z cech współczesnego świata. Wśród badaczy tego zjawiska nie ma jednak pełnej zgody na zasadność i użyteczność moraln¸a} tej działalności. Artykuł przybliża przegl¸a}d literatury przedmiotu w zakresie dotycz¸a}cym argumentów za stworzeniem umiarkowanego stanowiska na rzecz kodyfikacji norm etycznych. Przybliżono główne pojȩcia dotycz¸ace kodeksów etycznych i stanowiska za ich przyjȩciem i odrzuceniem. Zwrócono uwagȩ na sposoby zwiȩkszania skuteczności kodeksów oraz procedurȩ podejmowania decyzji etycznych w sposób godz¸acy podejścia zwolenników i przeciwników kodyfikacji. * The popularisation of code elaboration addressed to various social groups is one of the features of the modern world. However, among researchers of this phenomenon a full consensus on the moral validity and usefulness of this activity does not exist. The article closely reviews the literature with regard to the reasons for the creation of a moderate position on the codification of ethical standards. The essay brings closer the main concepts of ethical codes and positions for their adoption and rejection. Attention is paid to ways of increasing the effectiveness of codes and the ethical decision-making procedure in a manner that undermines supporters and opponents of codification approaches.

Uniwersytety trzeciego wieku s¸a} interdyscyplinarnymi ośrodkami edukacji pozaformalnej, które stanowi¸a} odpowiedź na wyzwania starzej¸a}cego siȩ społeczeństwa. Zasadne jest podjȩcie tematu zmian reguł organizacyjnych, według których działaj¸a} te podmioty. S¸a} one zwi¸a}zane z wewnȩtrznymi i zewnȩtrznymi czynnikami adaptacji do wymagań współczesnych społeczeństw i gospodarek opartych w coraz wiȩkszym stopniu nie tylko na nowych technologiach informatycznych i telekomunikacyjnych, ale też na ludzkiej kreatywności. Celem opracowania jest przybliżenie czytelnikom tych czynników oraz cech powstaj¸acych nowych modeli instytucji dla osób starszych w oparciu o krytyczn¸a analizȩ literatury przedmiotu. ** Universities of the Third Age are a multi-disciplinary non-formal education centers, which allow formation of positive responses to the challenges of an ageing population. It is reasonable, however, to raise the subject of changes in their organizational rules. These changes are related to the internal and external factors of adaptation to the requirements of modern societies and economies increasingly based not only on new information and communication technologies, but also on the human creativity. The aim of this paper is to discuss these processes, factors as well as characteristics of emerging models of institutions for the elderly on the basis of a critical analysis of literature on the subject.

Complexity of the changes taking place in modern societies makes it is necessary to deepen the analysis of the impact of social inequality on the activity of old people. Dissemination of new technologies and organizational forms allows solving many social problems and improving the quality of human life. At the same time broadens the range of areas in which old people are losing their authority and differ in expertise required for the achievement of socially valued goods. Article aims to highlight the importance of inequality for the activity of the elderly and its relationship to social capital in conditions of shaping social dispersion space order. Study brings closer chosen results of empirical studies portraying the dimensions of internal diversity of seniors. ** Złożoność przemian zachodz¸a}cych we współczesnych społeczeństwach sprawia, iż niezbȩdne staje siȩ pogłȩbienie analiz oddziaływania nierówności społecznych na aktywność ludzi starych. Upowszechnianie siȩ nowych technologii i form organizacyjnych pozwala na rozwi¸a}zanie wielu problemów społecznych i podniesienie jakości życia ludzkiego. Jednocześnie poszerza siȩ zakres dziedzin, w których ludzie starzy trac¸a} swój autorytet oraz różni¸a} siȩ miȩdzy sob¸a} kompetencjami wymaganymi do osi¸a}gania społecznie cenionych dóbr. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na znaczenie nierówności dla aktywności ludzi starych oraz jej zwi¸azków z kapitałem społecznym w warunkach kształtowania siȩ w polskiej przestrzeni społecznej ładu rozproszonego. Opracowanie przybliża wybrane wyniki badań empirycznych, które ukazuj¸a wymiary zróżnicowania kategorii społecznej ludzi starych.

Celem artykułu jest przybliżenie koncepcji solidarności pokoleń w kontekście wyzwań procesu starzenia się ludności na początku XXI wieku. Utrzymanie pozbawionych konfliktów relacji pokoleniowych jest kwestią wymagającą wspólnych interwencji podmiotów publicznych, komercyjnych i pozarządowych. Dlatego też w opracowaniu, po omówieniu znaczeń pojęcia pokolenie i typów relacji międzypokoleniowych, zostaną wskazane modele polityki relacji międzypokoleniowych. Opis uwzględnia działania na poziomie międzynarodowym, krajowym oraz regionalnym i lokalnym. W dalszej części analizie poddane zostaną główne założenia działań na rzecz solidarności pokoleniowej z wybranych dokumentów projektu cywilizacyjnego "Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności". Podsumowanie obejmie rekomendacje praktyczne i badawcze w zakresie polityki rodzinnej i rynku pracy. * The aim of this article is to introduce a concept of "solidarity of generations" in the context of challenges of population ageing at the beginning of the XXI century. Maintaining relationships without generational conflict is a matter requiring joint intervention of public, market and social sectors entities. After the discussion of generation meaning and types of relationships between generations, intergenerational policies models were identified. The description included activities at the international, national, regional and local levels. Later in the article activities assumptions for the solidarity of generations included in the selected documents of civilization project "Poland 2030. The Third Wave of Modernity" were critically analyzed of the main approaches. Conclusions provided recommendations for practical action and further research.

Contemporary demographic processes forcing increasing attention to the problems of relationships and dependencies between the different age groups. The ageing of the population in each society leads to changes in the contacts between young people, adults and the elderly. It is reasonable to undertake research on the concept of "solidarity of generations". Maintaining relationships without generational conflict requires actions in the field of social policy known as intergenerational policy. Aim of this article is to present some of its models, which allow not only to analyze the changes in the various communities, but also to create recommendations for public intervention. Description will include activities at the international, national, regional and local levels.

Współcześnie rośnie znaczenie badań interdyscyplinarnych oraz z zakresu zróżnicowania kulturowego, wielokulturowości i współpracy międzykulturowej. Istotne jest także uwzględnianie globalnych procesów zmian związanych z upowszechnianiem cyfrowych technologii informatycznych i telekomunikacyjnych. Jedną z teorii mających podstawowe znaczenie w tym obszarze badań jest koncepcja autorstwa E. Sapira i B.L. Whorfa. Celem artykułu jest przybliżenie aktualności sporu naukowego dotyczącego poglądów tych autorów na relacje pomiędzy językiem a poznaniem. Opracowanie opiera się na krytycznej analizie literatury przedmiotu. W podsumowaniu wskazane zostały główne wnioski i rekomendacje co do dalszych kierunków badań. ** Nowadays is growing importance of interdisciplinary research and in the field of cultural diversity, multiculturalism and intercultural cooperation. It is important also to take into account the global processes of changes associated with the dissemination of digital information and communication technologies. One of the theories which are essential in this area of research is the concept by E. Sapir and B.L. Whorf. The purpose of the article is to introduce into a current condition of scientific dispute concerning the views of these authors on the relationship between language and cognition. Paper is based on a critical analysis of the literature. In conclusion, the main findings and recommendations for further research were identified.

The shaping of creative economy is particularly important for development of cities and regions. This process can be analyzed in conjunction with changes in work and leisure time and their place in the human life cycle. This article aims to approximate the main features of: contemporary position of elderly people, creative ageing policy, benefits from seniors creativity and controversies linked to this concept. This essay also indicates the patterns of recommendations and activities in development of services for older people which may be the subject of further in-depth research. These examples exist in: documents and strategic programs, the activities of network organizations and the activities of urban cultural and artistic institutions.

Opracowanie przybliża wyzwania zwi¸a}zane ze starzeniem siȩ populacji ludzkich przyw uwzglȩdnieniu wyłaniania siȩ społeczeństw i gospodarek kreatywnych. Na pocz¸a}tku XXI wieku przemianom pracy i czasu wolnego towarzysz¸a} kwestie utrzymania solidarności pokoleń i przeciwdziałania wykluczeniu robotycznemu. W artykule zarysowane zostały najważniejsze cechy nowych instytucji kultury typu "medialab", laboratoriów mediów, które mog¸a zostać wykorzystane do realizacji działań na rzecz kształtowania pozytywnych odpowiedzi wobec tych wyzwań w ramach wspierania rozwoju "srebrnej gospodarki" i gerontechnologii. Zwraca siȩ również uwagȩ na potrzeby i możliwości umocowania ich w politykach rozwoju miȩdzypokoleniowości. ** Essay approximates challenges of an ageing population and emergencing creative societies and economies. In the early XXI century transformations of work and leisure time is accompanied by issues of maintaining the solidarity of generations and preventing robotic exclusion. The article outlines the most vital features of the medialabs - new type of cultural institutions which can be used to implement actions towards the development of positive responses to these challenges by supporting development of the silver economy and gerontechnology. Work also draws attention to the needs and possibilities of attachment them into the development of intergenerational policies.

Na pocz¸a}tku XXI wieku zachodz¸a} istotne przemiany w relacjach pracy i czasu wolnego. Dostrzega siȩ też rozwój gospodarki kreatywnej wraz z wyłanianiem siȩ nowej stratyfikacji społecznej i zmian¸a} czynników rozwojowych. Coraz wiȩksze znaczenie w przemianach społeczno-gospodarczych ma sektor kultury oraz działania na rzecz kształtowania przemysłów kultury i kreatywnych, wraz z ich powi¸a}zaniami z sektorami zależnymi jak np. turystyka, architektura i wzornictwo przemysłowe. Celem artykułu jest odniesienie tych procesów i zjawisk do warunków województwa podlaskiego oraz przybliżenie głównych przesłanek powołania Regionalnego Obserwatorium Kultury. Artykuł wskazuje na potrzebȩ i potencjalne korzyści z zarz¸a}dzania wiedz¸a na temat kultury na poziomie regionalnym poprzez prowadzenie prac teoretycznych i metodologicznych w ramach obserwatorium. Opracowanie na podstawie analizy danych zastanych i wyników badań własnych zwraca uwagȩ na główne cechy regionu, potrzeby informacyjne instytucji kulturalnych i artystycznych, możliwe modele obserwatorium kultury, potencjalne obszary działalności obserwatorium i korzyści z niej wynikaj¸ace. ** At the beginning of the XXI century, there are significant changes in relations of work and leisure time. The development of creative economy is also recognized along with emergence of a new social stratification and changes in developmental factors. Increasingly im- portant in the socio-economic transformation is cultural sector as well as promotion of culture and creative industries development including their linkages with dependent sectors such as tourism, architecture and industrial design. The aim of this article is to refer these processes and phenomena to the conditions of Podlaskie Voivodship and to discuss the main reasons of Regional Observatory of Culture establishment. Article indicates the need for and potential benefits of knowledge management on culture at the regional level by conducting theoretical and methodological work within the observatory. Essay based on an analysis of existing data and own research results highlights the main features of the region, information needs of cultural and art institutions, culture observatory possible models, potential activity areas of the regional observatory and the arising benefits from its activities.

Proces starzenia się społeczeństw stanowi istotne wyzwanie dla krajów Unii Europejskiej. W napływie emigrantów z młodszych regionów świata - głównie Azji i Afryki - dostrzega się sposobu na uzupełnienie malejących zasobów pracy, co prowadzi do wzrostu obaw w zakresie możliwości ich integracji w wymiarze międzypokoleniowym ze społecznościami przyjmującymi. Jednocześnie upatruje się korzyści z migracji seniorów oraz możliwości kształtowania gospodarek regionalnych i lokalnych tak by sprzyjały zaspokajaniu ich potrzeb. Celem opracowania jest przybliżenie koncepcji ageizmu (dyskryminacji ze względu na wiek) w formie zwielokrotnionej, zarządzania różnorodnością, polityki kreatywności oraz związków wielokulturowości z konstruowaniem srebrnych gospodarek. Podsumowanie zawiera potencjalne kierunki dalszych badań nad wielokulturowymi aspektami srebrnej gospodarki. ** Process of ageing is important challenge for European Union countries. Influx of immigrants from younger regions of the world - mainly in Asia and Africa - is considered to be a way of supplementing dwindling labour resources, which leads to an increase in concern for their possible inclusion in the intergenerational dimension of the host communities. At the same time sees the benefits of migration and seniors opportunities to develop regional economies and encourage local authorities in order to meet their needs. Aim of this paper is to present concepts of multiple age discrimination, diversity management, creativity policy and relationships of multicultural society with construction of silver economies. Summary contains potential directions for further research on multicultural aspects of silver economy.

Trwaj¸a}cy na pocz¸a}tku XXI wieku globalny kryzys gospodarczy wymusza podejmowanie przez przedsiȩbiorstwa działań restrukturyzacyjnych. Zmiany te czȩsto wi¸a}ż¸a} siȩ z redukcj¸a} zatrudnienia i kształtowaniem nowych relacji z pracownikami. Outplacement stanowi wci¸a}ż mało popularn¸a} i słabo rozpoznawaln¸a} w Polsce koncepcjȩ odpowiedzialnego zarz¸adzania zwolnieniami pracowników, która pozwala na złagodzenie negatywnych skutków utraty pracy i na skrócenie okresu bezrobocia. Celem opracowania jest przybliżenie istoty i potencjału stosowania outplacementu w Polsce. Podjȩta krytyczna analiza literatury przedmiotu obejmuje wskazanie działań na rzecz antycypacji procesów restrukturyzacji i funkcji zwolnień monitorowanych w ochronie kompetencji kluczowych przedsiȩbiorstw. Określeni zostali główni interesariusze outplacementu w skali regionalnej oraz możliwości organizacji outplacementu przez partnerstwa i pakty lokalne, czyli z udziałem podmiotów sektora komercyjnego, publicznego i pozarz¸adowego. Podsumowanie zawiera wnioski, co do możliwych działań praktycznych. ** The ongoing at the beginning of the XXI century global economic crisis forces companies to take over restructuring actions. These changes are often associated with the reduction of employment and shaping of the new contract agreements with employees. Outplacement continues to be weakly popular and poorly recognized in Poland. It is the concept of responsible management of redundancies, which allows to mitigate the negative effects of losing a job and reduce the period of unemployment. The aim of this paper is to describe the essence and potential of outplacement usage in Poland. Undertaken critical analysis of the literature indicate measures for anticipate restructuring and outplacement functions in the protection of key enterprises competencies. Outplacement key stakeholders at the regional level were specified. Possibilities of outplacement organization including the local partnerships and pacts were explored. In other words, the cooperation of the commercial, public and non-governmental sector entities. Summary include proposals for further practical actions.

Artykuł podejmuje problematykȩ zwolnień pracowników przedsiȩbiorstw, która zyskuje na znaczeniu wraz z utrzymywaniem siȩ globalnego kryzysu gospodarczego na pocz¸a}tku XXI wieku. Kryzys prowadzi do dynamicznych zmian w otoczeniu organizacji i w wielu przypadkach wymusza decyzje o podjȩciu działań restrukturyzacyjnych. Restrukturyzacja przedsiȩbiorstw może obejmować zarówno ograniczenie kosztów prowadzenia działalności, modernizacjȩ procesów produkcji i świadczenia usług, zmianȩ rynków i partnerów biznesowych, jak również racjonalizacjȩ zatrudnienia. Zmiany w strukturze zatrudnienia mog¸a} prowadzić do kształtowania nowych, bardziej elastycznych relacji z pracownikami. W tym kontekście outplacement jako koncepcja odpowiedzialnego zarz¸a}dzania zwolnieniami pracowników umożliwia zarówno złagodzenie negatywnych skutków utraty pracy i skrócenie okresu bezrobocia, jak też ochronȩ kompetencji istotnych przedsiȩbiorstwa. Opracowanie w oparciu o krytyczn¸a} analizȩ literatury przedmiotu przybliża: przesłanki do outplacementu jakimi s¸a negatywne efekty redukcji zatrudnienia w organizacji, stereotypowe i racjonalne kryteria zwolnień pracowników oraz koncepcjȩ kompetencji kluczowych i ich ochrony. ** Article undertakes issue of enterprises layoffs, which is becoming increasingly important along with persistence of the global economic crisis at the beginning of the 21st century. Crisis leads to dynamic changes in the organization environment and in many cases forces the decision to take restructuring actions. Restructuring of firms may include both reduction of operating costs, modernization of production and services processes, changing markets and business partners, as well as the rationalization of employment. Changes in the structure of employment can lead to the development of new, more flexible relationship with employees. In this context, the outplacement as a concept of responsible management of the redundancies can both address the possible negative effects of job losses and reduction of unemployment, as well as the protection essential company competences. Article on the basis of the literature critical analysis brings: evidence for outplacement which are the negative effects of downsizing in the organization, stereotyped and rational criteria for redundancies as well as the concept of key competencies and their protection.

Purpose of this article is to introduce the concept of a new cultural institution, "medialab". Media laboratory is an interdisciplinary institution that combines the tasks of scientific, educational, cultural and artistic institutions. They are spaces in which technology and digital media are designed. Article introduces the main features of medialabs and possible public tasks in the field of regional cultural policy and innovation policy. It also draws attention to the challenges and barriers in the organization and management of these centers.

Niepełnosprawność jest jedn¸a} z cech różnicuj¸a}cych jednostki i grupy we współczesnych społeczeństwach. Osoby o ograniczonej sprawności fizycznej, poznawczej i psychicznej s¸a} szczególnie narażone na dyskryminacjȩ oraz wykluczenie społeczne, gospodarcze i polityczne. Co istotne kwestia socjalna osób niepełnosprawnych na pocz¸a}tku XXI wieku zmienia siȩ wchodz¸ac w relacjȩ z procesem starzenia siȩ ludności. Artykuł ma na celu przybliżenie wybranych teoretycznych koncepcji działań na rzecz poprawy wizerunku niepełnosprawności i ograniczania barier doświadczanych przez osoby niepełnosprawne w dostȩpie do różnego rodzaju zasobów, przestrzeni i szans. Krytyczna analiza literatury przedmiotu obejmuje wskazanie cech koncepcji polityki aktywizacji oraz zasad i celów polityki społecznej w holistycznym paradygmacie normalizacji. Podsumowanie zawiera możliwe dalsze kierunki badań i analiz. ** Disability is one of the features that differentiate individuals and groups in modern societies. People with reduced physical, cognitive and psychological efficiency are particularly exposed to discrimination and social, economic and political exclusion. What’s important social issue of people with disabilities in the early 21st century changes by entering into a relationship with the ageing of the population. Article aims to introduce some theoretical concepts efforts to improve the image of disability and reduce the barriers faced by persons with disabilities in access to different kinds of resources, spaces and opportunities. A critical analysis of the literature includes: description of the concept of activation policy as well as principles and objectives of social policy in a holistic paradigm of normalization. This summary contains possible future directions of research and analysis.

Wśród kluczowych wyzwań rozwojowych Polski na początku XXI wieku znajdują ograniczanie negatywnych efektów procesu starzenia się społeczeństwa oraz wzrost kapitału społecznego obywateli, ich umiejętności współpracy przy rozwiązywaniu problemów w różnych sferach życia społecznego i gospodarczego. Artykuł przybliża łączną analizę tych zagadnień w odniesieniu do kształtowania kapitału społecznego ludzi starych. Kolejno omówione zostają podstawowe pojęcia wykorzystywane w dyskursie o aktywizacji społecznej osób starszych, założenia kształtowania współczesnych wielopoziomowych polityk publicznych w tym zakresie oraz typologie przykładowych rozwiązań na rzecz budowy zasobów kapitału społecznego. ** Among the key development challenges at the beginning of 21st century in Poland are reducing negative effects of an ageing population and increasing the social capital of citizens, their ability to work together to solve problems in various areas of social and economic development. Article brings analysis of these issues in relation to shaping older people social capital. Consecutively discussed are: the basic terms used in the discourse of social activation of the elderly, the assumptions of modern multi-level shaping of public policies in this area as well as typologies of sample solutions for building social capital resources.