Elżbieta Filipow

W wiktoriańskiej Brytanii współistniały dwa kontrastujące ze sobą wizerunki o kobiet – anioł w domu i upadły anioł. Odzwierciedlały one podwójne standardy moralne epoki. Wyobrażenia te oparte były na moralności potocznej i stylach myślenia epoki, czyli dyskursach obecnych w wiktoriańskiej nauce, medycynie, literaturze oraz sztuce. Artykuł omawia zarówno przekazy zawarte z źródłach moralności potocznej, jak i wymienione dyskursy, które prowadziły do nadawania społecznych ocen o (nie)normalności. Przedstawionym wskaźnikiem takich ocen społecznych są przykładowe sankcje i postawy społeczne wobec stylów życia i ról społecznych, jakie odgrywały kobiety wiktoriańskie.

J. S. Mill is commonly considered as a representative of psychological hedonism. However, his utilitarianism has also eudaimonic and perfectionistic aspects. Thus, various aspects are interelated with one another not only in his moral philosophy, but are present also in his political philosophy. Interpretators of Mill’s philosophy inquire: how those aspects can be reconciled and if Mill's conception can be consistent then? Main aim of the paper is to explain and justify the view, that the idea of happiness by J. S. Mill based on the greatest happiness principle is founded on both traditions present in the Ancient times: eudaimonism and hedonism. I assume, that: in philosophy of J. S. Mill, formulated in the perspective of both traditions of the idea of happiness and good life, hedonism can be reconciled with eudaimonism and perfectionsm. Philosopher can be qualified as many-sided and eclectic, thus denominating his exclusively as hedonist would be incomplete and would be a result of too hasty and imprecise reading of his works.

In his Theory of Justice John Rawls presents a critique of utilitarianism. He focuses on utilitarianism in the version offered by John Stuart Mill, but Rawls’s analysis of Mills’ views is schematic and limited to Mill’s ethical theory. Rawls does not recognize the importance of perfectionistic themes in Mill’s theory, nor does he note the consequences of that issue for the problem of gender equality. Rawls discuses those themes in his Lectures on the History of Political Philosophy. If one is primarily guided by Rawls’s Theory of Justice, however, the person will be unable to appreciate similarities between Rawls’s and Mill’s positions. When focusing on the Lectures it is possible to recognize these affinities that are only dimly insinuated in the Theory of Justice. In the later volume they are strong enough to support the claim that a more pronounced affinity may bind these two authors that are not obvious at the first glance. I proceed therefore (1) to expose some shortcomings in the presentation of Mill’s utilitarianism by Rawls; (2) go on to analyse Lectures on the History of Political Philosophy in order to present a more penetrating reading of Mill’s utilitarianism by including its perfectionistic content; and (3) finally on the basis of those claims I point to some practical consequences of Mill’s and Rawls’s views on gender equality.

Celem artykułu jest przedstawienie przykładowych trudności, jakie mogą się wiązać z tłumaczeniem tekstu popularnonaukowego o tematyce historycznej oraz podanie powodów, dla których tego rodzaju tekst może zasługiwać na uwagę polskich czytelników. Zakładam, że samo tłumaczenie może pełnić funkcję edukacyjną jako przykładowy tekst wykorzystywany w szkoleniu z doskonalenia warsztatu z zakresu przekładu osób przygotowujących się do pracy w zawodzie tłumacza pisemnego. Sam zaś tekst udostępniony polskiemu czytelnikowi może stanowić źródło informacji z zakresu historii społecznej, a dokładnie badań nad historią kobiet w epoce wiktoriańskiej. Autorką tekstu o ideałach kobiecości w wiktoriańskiej Brytanii jest Lynn Abrams. Artykuł historyczki wykładającej obecnie na Uniwersytecie w Glasgow ukazał się w 2001 roku na stronie internetowej BBC poświęconej popularyzowaniu wiedzy o historii Wielkiej Brytanii. Zamierzam rozpowszechnić ten tekst jako źródło wiedzy o społecznych, kulturowych i politycznych warunkach życia kobiet w epoce wiktoriańskiej w czasopiśmie popularnonaukowym zajmującym się tematyką historii społecznej lub historii gender.

Cele niniejszej pracy są następujące: analiza komparatystyczna problemu równości płci w feministycznych pracach J. S. Milla i H. Taylor w kontekście wiktoriańskiego systemu aksjo-normatywnego, w tym: 1) charakterystyka sytuacji kobiet w XIX wieku w kontekście systemu aksjo-normatywnego epoki wiktoriańskiej 2) analiza problemu równości w feminizmie liberalnym J. S. Milla i H. Taylor 3) analiza krytyczna J. S. Milla i H. Taylor jako teorii feminizmu liberalnego oraz 4) dyskusja nad rozdźwiękiem między ujęciem teoretycznym obojga filozofów a realnymi problemami w realizacji ich normatywnych i praktycznych postulatów w epoce wiktoriańskiej

In the paper, I show that John Stuart Mill in his work noticed the significance of the social problem posed by violence against women. To achieve that goal, I (1) sketch the theoretical background of his philosophy as a reference point for the issue of violence against women; (2) propose reading The Subjection of Women in a way that is to facilitate noticing the most important issues of violence and showing their topicality in today’s world; and (3) provide several most significant examples of problems of violence against women that should be given some further reckoning. Thus, I prove that Mill’s views on violence against women are up to date, and remain an important point of reference, making him still worth reading, even 150 years after his death.