Krzysztof Kedziora

The debate between Jürgen Habermas and John Rawls concerns the question of how to do political philosophy under conditions of cultural pluralism, if the aim of political philosophy is to uncover the normative foundation of a modern liberal democracy. Rawls’s political liberalism tries to bypass the problem of pluralism, using the intellectual device of the veil of ignorance, and yet paradoxically at the same time it treats it as something given and as an arbiter of justification within the political conception of justice. Habermas argues that Rawls not only incorrectly operationalizes the moral point of view from which we discern what is just but also fails to capture the specificity of democracy which is given by internal relations between politics and law. This deprives Rawls’s political philosophy of the conceptual tools needed to articulate the normative foundation of democracy.

The so-called debate between Jürgen Habermas and John Rawls concentrated mainly on the latter’s political liberalism. It dealt with the many aspects of Rawls’s philosophical project. In this article, I focus only on one of them, namely the epistemic or cognitivistic nature of principles of justice. The first part provides an overview of the debate, while the second part aims to show that Habermas has not misinterpreted Rawls’s position. I argue that Habermas rightly considers Rawls’s conception of justice as a moral one. In the last part, I discuss two key questions raised by Habermas. The first concerns the relation between justification and acceptance of the principles of justice. The second concerns the relation between two validity terms: truth and reasonableness.

W artykule zaprezentowane zostały zarówno podobieństwa, jak i różnice w rozumieniu projektu teorii moralnej u Henry’ego Sidgwicka i Johna Rawlsa. W pierwszej części omówione zostało rozumienie teorii moralnej przez autora The Methods of Ethics, w części drugiej przedstawiono koncepcję Rawlsa jako kontynuację, pod pewnymi względami, dzieła Sidgwicka. Według tego ostatniego teoria moralna jest porównawczą analizą różnych metod etyki odkrywanych w potocznej świadomości moralnej. Teoria moralna jest niezależna od metafizyki i psychologii oraz rozstrzygnięć właściwych dla nich problemów, takich jak problem wolnej woli czy źródeł władzy moralnej. Autor Teorii sprawiedliwości bezpośrednio nawiązuje do rozumienia teorii moralnej przedsta-wionego przez Sidgwicka. John Rawls stwierdza: „przez »teorię moralną« rozumiem systematyczne i porównawcze badanie koncepcji moralnych, zaczynając od tych, które historycznie i według obecnych szacunków wydają się najbardziej istotne”. Należy podkreślić niezależność teorii moralnej rozumianej jako etyka normatywna od innych dziedzin filozofii. Zadaniem filozofii moralnej jest rozwiązanie zagadnień powiązanych z tradycyjną problematyką filozoficzną, które dotyczą na przykład istnienia prawdy moralnej. Odpowiedzi udzielane przez filozofię moralną zależą od pogłębienia naszego rozumienia struktur koncepcji moralnych.

STANISŁAW BRZOZOWSKI – TO THINK RADICALLY Stanisław Brzozowski is one of the most radical philosophers. Radicalism of his thought involves not only the idea of fundamental social change, but also the reinterpretation of some philosophical concepts. Two main concepts are nature and history. They are reinterpreted in order to show their human origins. According to Brzozowski nature and history are human constructions, namely they are set by human praxis. Brzozowski’s understanding changed over the time. In my article I focus on two phases of Brzozowski’s thought. The first is Kantian and Fichtean. At that point Brzozowski interprets human praxis as moral act. The second one is Marxian. At that point human praxis is understood as labour.