Muhammed Altintas

Arapça öğretimi, İlahiyat Fakültelerinde oldukça önemli bir yere sahiptir. İlahiyat Fakültelerindeki Arapça öğretimine ilişkin yapılan çeşitli araştırmalarda öğrencilerin bu eğitimi yetersiz buldukları, yıllardır istenilen başarı seviyesine bir türlü ulaşılamadığı hatta menfi istikamette gerileme olduğu iddia edilmektedir. Harcanan emek ve zamana rağmen Arapça öğretiminde beklenen verime erişilememesinin nedenlerini yalnızca öğrencilere, öğretmenlere veya sisteme bağlı problemlerle alakalı düşünmek yerine, bu sorunun arka planına bir bütünlük içinde odaklanmak daha anlamlı olacaktır. İşte bu ihtiyaçtan hareketle, bu araştırmanın amacı, Türkiye'deki İlahiyat Fakültelerinde Arapça öğretiminde karşılaşılan sorunların neler olduğunu ve bu sorunların özellikle hangi boyutlarda odaklandığını tespit etmektir. Ayrıca sonuç bölümünde bu sorunlara ilişkin muhtelif çözüm önerilerine yer verilmiştir. İlahiyat Fakültelerinde Arapça öğretimine dair yaşanan sorunların bütüncül bir bakış açısıyla ele alınıp çözülebilmesi açısından önemli olan bu çalışmada “meta-sentez yönteminden” yararlanılmıştır. Bu yöntem vasıtasıyla ilgili konuda yapılmış araştırmaların bulguları bir araya getirilip daha geniş ve üst bir bakış açısıyla analiz edilip sentezlenmiştir. Araştırılan konuyla ilgili yapılmış münferit çalışmaların bir araya getirilerek bu çalışmalardaki ortak temaların analiz edilip değerlendirilmesi, tek bir araştırmanın sağlayamayacağı derinlikte bilgi sağlayabilmesi bu araştırmanın en özgün yanını oluşturmaktadır. Bu çalışmada öncelikle anahtar sözcükler kullanılarak çeşitli veri tabanlarında 1996-2024 yılları arasında yapılmış araştırmalarla ilgili geniş bir literatür taraması yapılarak 151 çalışmaya ulaşılmıştır. Bunlar araştırma sorusu, veri toplama teknikleri, raporlanan bulgular gibi muhtelif açılardan incelenerek araştırma kapsamına alınacak çalışmalar belirlenmiştir. Çalışmalar kapsama alınırken İlahiyat Fakültelerinde Arapça öğretiminde yaşanan sorunları ihtiva eden alan araştırmaları olması temel ölçüt olarak alınmıştır. Ayrıca çalışmaların nitelikli olması ve verilerin derinlemesine incelenebilmesi için literatürde önerilen örneklem sayısı ölçütlerine de riayet edilmiştir. Bu ölçütleri sağlayan nitelikli 15 araştırma belirlenmiş ve bu araştırmanın örneklemine alınmıştır. Temalar ve kategorileri belirleyebilmek için meta-sentez çalışmalarında önerilen “tematik analiz” tekniği kullanılarak 3 ana kategori ve 18 alt tema tespit edilmiştir. Derslerin gramer ağırlıklı düz anlatım yöntemiyle işlenmesi ve yöntem çeşitliliğine gidilmemesi, öğrencilerde Arapça konuşma ve kendini ifade etme becerilerini geliştirme konusundaki eksiklikler, ders kitabı haricinde farklı araç-materyallerle öğretim sürecinin desteklenmemesi bu meta sentez çalışmasının “öğretim elemanlarından kaynaklanan problemler” kategorisinde öne çıkan temalardır. Öğrencilerin Arapçaya karşı olumsuz tutumlara sahip olmaları (zor olduğu algısı vb.), motivasyon eksiklikleri “öğrencilerden kaynaklanan problemler” kategorisinin dikkat çeken önemli temaları arasındadır. Sınıfların kalabalık olması ve hazırlık sınıfından sonra Arapça derslerinin kesintiye uğraması “eğitim kurumundan kaynaklanan sorunlar” adlı kategorinin öne çıkan temaları arasında yer almıştır.

Batı Avrupa'da yaklaşık on milyon Müslüman yaşamaktadır. Bu sayı MüslümanlarınHıristiyanlardan sonra ikinci büyük dini grup olduğunu göstermektedir. BatıAvrupa'da sayıları hızla artan Müslümanlar kültürel, eğitimsel ve dini taleplerini güçlübir şekilde dile getirmeye başlamışlardır. Batı Avrupa'da yaşayan Müslümanların ihtiyaçlarındanen önemlisi, çocuklarının din eğitimi ihtiyacıdır. Çocuklarının kendi dinive kültürel değerlerine sadık olarak yetişmelerini hedefleyen Müslüman aileler, özelMüslüman okulları kurmaya yönelmişlerdir. Özel Müslüman okulları kurulması konusundaher bir devletin tutumu sorun çözme şeklinde ya da engel çıkarma ve karşı koymaşeklinde gerçekleşmiştir. Bu çalışmanın amacı İngiltere, Hollanda, Fransa'nın özelMüslüman okullarıyla ilgili politikası ve bu okulların karşılaştıkları çeşitli sorunları elealmaktır. Literatür tarama tekniği ile konuyla ilgili mevcut çalışmalara ve araştırmalaraulaşılmıştır; bunlar, araştırma problemi çerçevesinde analiz edilip sunulmuştur.

Bu çalışmanın konusu, küreselleşme ve değerlerin karşılaşması sürecidir. Değerler ve küreselleşme olgusunu karşı karşıya getiren, hem değerlerin hem de küreselleşmenin kendi amaçları doğrultusunda topluma bir düzen verme amacı taşımalarıdır. Değerler ile dinî ve toplumsal değerler kastedilmekte ve değerler ile küreselleşme süreci karşılıklı etkileşim içinde ele alınmaktadır. Küreselleşme sürecinde dini ve toplumsal değerler, küreselleşme sürecinin getirdiği kültürel değişime direnmekte, küreselleşme süreci ise ürettiği yeni değerlerle karşılık vermekte, ürettiği değerleri yaygınlaştırmakta, bir anlamda kendi değerlerini "küreselleştirmeye" çalışmaktadır. Dini ve toplumsal değerlerden farklı olarak küreselleşme süreci, ürettiği değerlerle dini ve toplumsal değerlerde değişme, kültürel pratiklerde farklılaşma ve bir yaşam tarzı telkin etmektedir. İlk bölümde küreselleşme ve değer olgusu kavramsal temelde ele alınacak, ikinci bölümde, küreselleşme süreciyle toplumsal değerlerin karşılaşmasına odaklanılacak ve bu karşılaşma sürecinin, bir "inşa" sürecine yol açıp açmadığı, hem değerler hem de küreselleşme süreci açısından değişimin yönü değerlendirilecektir.