Verstraeten Verstraeten

Met dit boek schreef de auteur een thematische benadering van het wijsgerig denken. Hij onderzoekt cyclische en niet-cyclische opvattingen over tijd zoals ze zich manifesteren in de verschillende onderzoeksdomeinen van de filosofie, met name de natuurwetenschappen, de theologie, de ethiek en de metafysica. De waarheidsproblematiek die filosofen al 2000 jaar bezig houdt, komt uitgebreid aan bod in een bespreking van het werk van Heidegger, Wittgenstein, Derrida. Een kritische levensbeschouwing alléén, zonder een daaraan gekoppelde levenshouding leidt uiteindelijk echter tot een deconstructie van de filosofie zelf. Buber, Girard en Levinas bieden volgens de auteur een antropologisch-ethisch alternatief voor het gebrek aan zingeving dat de twintigste eeuw kenmerkt. Maar bovenal wil de auteur de lezer een instrument aanbieden voor zijn zoektocht naar een zinvolle levenshouding.

Land Ethics, Multilinguistic and Multicultural Communities of the 21 Century Guido Verstraeten Satakunta University of Applied Sciences, Suomi, Finland The modern society is challenged by recent migration coming all over the world. Due to the basic rational principles of the modern nation the Western countries are faced with a disentangle of the societal coherence. The Newtonian conception of space-time, the secularization of the civil society, the extraterritorial cosmopolitism and the unilinear and homogeneous conception of progress seem incompatible with the conception about life and society of the new immigrants. However the original population lost the cosy link with the familiar neighbourhood to which they are supposed to belong. This feelings of alienation of the part of the autochthonic people produce adversary reactions against foreigners of any walk and vice versa. Moreover populist politic parties recuperate this situation and impose a leitkultur to the traditional political life. On the contrary we suggest to adopt a new conception of space, time , civil society, care and progress. Inspired by Leopold´s landethics we suggest an ecological philosophical basis for society building, based on the Leibnizian conception of space-time, the phenomenological relationship with the territory and a broad conception of civil society including civil virtue with respect to non-human life and landscape.

Time as the key to a theory of everything became recently a renewed topic in scientific literature. Social constructivism applied to physics abandons the inevitable essentials of nature. It adopts uncertainty in the scope of the existential activity of scientific research. We have enlightened the deep role of social constructivism of the predetermined Newtonian time and space notions in natural sciences. Despite its incompatibility with determinism governing the Newtonian mechanics, randomness and entropy are inevitable when negative localized energy is transformed into spatially dissipative heat. In sharp contrast to the Newtonian notion, social constructivism makes room for the temporal twin of cyclic conservation and pseudo-linearly structural evolution both reconciling mechanical order and thermodynamic chaos in Leibnizian space-time. In the broad scope of natural sciences this triad nature of time produces a multiple reality and gives appropriate answers on virtual physical paradoxes.

Modern rationalism transformed the modern homeland to a discursive space and time by means of institutes governing the modern society in all its walks. Based on the Newtonian and Kantian conception of space and time the discursive field is just a scene wherein any human individual adopts stewardship to create progress by reducing landscape and non-human life to auxiliary items for human’s benefit. In contrast, Aldo Leopold considered humans, non human life and the landscape as mutually influencing participants and enlarged ethical care to all living participants and the landscape, called ´the land´. Integrity and autonomy of the homeland are the central topics of Leopold’s land ethics. Baird Callicott suggested to complete it with new metaphysical conceptions of space and time. We formulated a metaphysical background for Leopold’s land ethics by phenomenology of space and time based on the Leibnizian conception of space-time. The latter is constructed by particular places and events called ´ecotopois´ embracing all human participants, locals and foreigners in a varying symbolic temporal and spatial field of dynamic process of identification and self consciousness. Adopting Warwick Fox´ transpersonal identification idea non-human life and landscape enriches these processes. Finally, it is not a matter of conquering the land, it is matter of making a community. Though landscape and participants are particular, integrity and autonomy of the homeland claim the universal status of the land. Adopting Gadamer hermeneutical way of understanding, we reject mutual and equally understanding. Only acceptance of mutual prejudice makes room for asymmetric praxis between locals and foreigners as well as between humans and non-humans. What is more, Gadamer´s hermeneutics makes an ontological status of the foreigner possible and recognizes the interest of homeland’s particularity. This universal status is guaranteed as a priori space-time that links subject’s tradition and that of the land to actual contact with the foreigner. Transpersonal identification is a consequence of converging hermeneutical understanding of foreigner’s particularity and that of the landscape. Ethics of the land evolves from the ethical status of any foreigner in the own homeland.

Iedereen zoekt geborgenheid in een eigenhuis, een plek onder de zon. Het vinden van een thuisplek is nochtans niet zo idyllisch als René Froger bezingt. Vooral in een multiculturele samenleving is de drang naar een thuisplek hevig. Op die plek exclusieve rechten uitoefenen wars van elke vorm van diversiteit, is een nieuw adagio. Wat voor de ene gemeenschap geborgenheid betekent, vormt voor een andere een regelrechte bedreiging. Hiertegen formuleren de auteurs een alternatieve landethiek in het spoor van Aldo Leopold. Deze landethiek bouwen zij uit tot een fundamentele filosofie die radicaal breekt met de klassieke opvattingen van de Verlichting. De Leibniziaanse ruimte-tijd wordt de fundamentele basis voor de thuisplek. Cultuur, taal en landschap creeren de geborgenheid. Alle participanten van de thuisplek worden door diversiteit en het vreemde uitgenodigd tot openheid. Een ecologische ágape'verschijnt als een hernieuwde horizon. De onherbergzaamheid van de postmoderne samenleving heeft afgedaan. Steden transformeren tot multiculturele thuisplekken. Kunstwerken creeren landschappen tot plekken van identificatie. Thuisplekken worden plekken van geborgenheid waarmee men verbonden is, zoals een schildpad met haar schild...

Het hyperrealistische denken waaraan natuurkundigen zich vaak schuldig maken als zij deterministische wetten extrapoleren naar de menswetenschappen, houdt volgens de auteur geen rekening met het metafysische dat niet enkel onze maatschappij maar ook het natuurwetenschappelijke denken zélf beheerst. In dit boek onderzoekt hij hoe dit natuurwetenschappelijke denken, en dan vooral de technologie die het begeleidt, als paradigma fungeert voor ons denken over de maatschappij en onze persoonlijke levenshouding. De zoektocht van de auteur naar een ethische houding die wél rekening houdt met de technologie als maatschappelijke randvoorwaarde maar er geen allesoverheersende werkelijkheidswaarde aan toekent, resulteerde in een kritische inleiding tot het denken over de maatschappij.

Niettegenstaande de tendens van het failliet van het multiculturalisme is multiculturele dialoog niet weg te denken in een zich globaliserende wereld. Taylor, Gadamer, Honneth en Kymlicka hebben een bijdrage geleverd op het vlak van de erkenning van identiteit, respect en waardering van verschil. Wij voeren het argument aan dat bovenstaande auteurs niet ontsnappen aan het postmodernistisch dilemma van zelfautonomie en slachtofferschap. Dit komt doordat zij in hun rationale vertrekken van het afzonderlijke subject en deze situeren in een ruimte-tijd waarin de tijd slechts een historische rol heeft en de ruimte geen actieve rol speelt. Tegenover deze uitvloeisels van het postmodern denken stellen wij het eco-communau-tarisme. Vanuit de vaststelling dat het individu denkt, spreek en handelt in de context van zijn taal en cultuur en dus vanuit zijn gemeenschap, situeren wij dit subject en de gemeenschap tevens in een particulier territorium of het ecotoop. Door middel van Hacking’s sociaal constructivisme, het Leibniziaanse meerwereldenbeeld en het biologische paradigma als nieuw denkkader, structureren wij de gemeenschap volgens een cyclisch en een lineair tijdverloop. Het cyclische waarborgt de traditie van een gemeenschap, het lineaire doet de gemeenschap evolueren naar een moreel betere toekomst en heeft een transcendent statuut. Het eco-communautarisme biedt het kader voor een kwalitatieve evolutie van individuen en gemeenschappen. Het normerend aspect hiervan is de pluriforme en multiculturele dialoog.

Grenzen van dialoog De universalismegedachte van de Verlichting heeft een -postmodernistische maatschappij van slachtoffers geschapen. Het geloofsverlies in de grote verhalen en de universalisering van het individu zorgen ervoor, dat zijn schreeuw naar verontwaardiging geen toehoorders meer vindt. Zijn roep in de woestijn gaat verloren in het chaotisch geschreeuw van de anderen. Tegenover dit koude, steriele postmodernisme stellen wij het eco-communautarisme. Vanuit de vaststelling dat het individu denkt, spreekt en handelt in de context van zijn taal en cultuur, dus vanuit zijn gemeenschap, voegen wij aan Kants transcendentale ideeën 'Ik', 'Wereld' en 'God', een vierde idee toe: het 'Wij' of het principe van inclusiviteit. De Kantiaanse burgermoraal is Copernicaans geïnspireerd en steunt op de Newtoniaanse ruimte-tijdstructuur. Door middel van Hackings sociaal constructivisme, het Leibniziaanse meer-werelden-beeld en het biologische paradigma als nieuw denkkader, structureren wij de -gemeenschap volgens een cyclisch en een lineair tijdsverloop. Het cyclische waarborgt de traditie van een gemeenschap, het lineaire doet de gemeenschap evolueren naar een moreel betere toekomst. Het eco-communautarisme biedt het kader voor een kwalitatieve evolutie van individuen en gemeenschappen. Het normerend aspect hiervan is de pluriforme en multi-culturele dialoog. Een dialoog met grenzen.